tri

Xin chào, đã một thời gian rồi mình không quay lại với trang blog này và mình cũng bắt đầu nhớ các bạn rồi đây. Hôm nay mình đã có đủ thời gian và quyết tâm viết nốt bài blog này để phủi bụi và tâm sự với các bạn về cách mình nhìn nhận hạnh phúc. Cùng châm ly trà, bật tí nhạc lofi và bàn về hạnh phúc, theo cách nhìn của ABT nhé.

Định nghĩa về hạnh phúc của mỗi người rất khác nhau

Thử dành 1 phút nhìn xung quanh xem. Gần như mọi phương tiện truyền thông bằng cách này hay cách khác đều tìm cách vẽ nên khuôn mẫu về một cuộc sống hoàn hảo để kích thích bán hàng. Vô hình chung bạn dần tin rằng mua bột giặt ABBA thì áo sẽ sạch tinh tươm, gia đình hạnh phúc, người đời ngưỡng mộ. Hoặc nếu bạn uống Pepsi thì sẽ sáng bừng sức trẻ, bao ngầu, bao phong cách, v.v.

Bạn có để ý những thông điệp này vừa mới được phát trên TV hoặc màn hình Youtube của bạn khoảng vài phút trước, về việc bạn cần một chiếc laptop hay xe máy xịn, bạn cần mua iphone 3 mắt để bạn bè trầm trồ, và bạn cần đập hộp túi hiệu để thể hiện đẳng cấp?.

Định nghĩa về hạnh phúc của mỗi người rất khác nhau, và nên là như thế. Bản thân mình cũng từng vô thức đi theo những định nghĩa về hạnh phúc của người khác thay vì của chính bản thân mình. Cho đến khi mình tự lập hơn và dành thời gian ngồi xuống suy nghĩ về những thứ thật sự quan trọng với mình, thay vì phản chiếu nó qua lăng kính của người khác, của hàng xóm, của truyền thông, hay của anh marketer đang ngồi phòng điều hoà ở đâu đó. Mình tìm ra những giá trị mà mình muốn hướng tới, thay vì cảm thấy fomo (fear of missing out) khi không làm những thứ mà ai cũng làm.

Từ đó mình biết mình thích dành tiền bạc và thời gian cho những trải nghiệm thay vì đồ hiệu. Mình cảm thấy vui khi tham gia quyên góp và hoạt động cứu trợ động vật, mình thích nấu ăn, thích công nghệ, thích xem triển lãm về tương lai, v.v. Và mình định nghĩa hạnh phúc của mình từ góc nhìn của một cá nhân độc lập, để từ đó không bị ảnh hưởng quá nhiều từ môi trường xung quanh, từ sở thích và sắp đặt của người khác.

Mỗi người đều có định nghĩa hạnh phúc của riêng mình, dù lớn lao hay nhỏ bé, quan trọng nhất là biết rõ bạn cần gì, để rồi nỗ lực hết mình để mưu cầu hạnh phúc.

Hạnh phúc đối với bạn là gì? Comment ở bên dưới cho mình biết với nhé.

Hạnh phúc là thứ không thể sở hữu

Trong tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776, Thomas Jefferson liệt kê 3 quyền bất khả xâm phạm của con người là quyền được sống, tự do, và mưu cầu hạnh phúc. Mình rất thích cách dùng từ “mưu cầu” ở đây thay vì liệt kê hạnh phúc như một thứ có thể sở hữu. Vì hạnh phúc luôn chạy trước và yêu cầu bạn phải nỗ lực chơi trò đuổi bắt không ngừng với nó.

Nếu định nghĩa hạnh phúc của một vận động viên leo núi là chinh phục được đỉnh Fansipan. Anh ta sẽ rất hạnh phúc trong quá trình chuẩn bị, tập luyện ròng rã nhiều tháng trời để được lên đường. Dopamine (một chất dẫn truyền thần kinh liên quan tới tâm trạng) trong não của anh ta sẽ tiết ra ầm ầm trên đường leo núi. Nhưng khi đã chinh phục đỉnh núi thì cách anh ta nhìn Fansipan sẽ khác đi. Và anh ta muốn tìm đến một ngọn núi cao hơn, Himalayas chẳng hạn.

Trước đây mình từng mơ ước đạt được mức thu nhập A. Trong một khoảng thời gian dài mình nghĩ chỉ cần mình được trả mức lương đó một tháng thì coi như cuộc đời mình đã xong, mình sẽ hạnh phúc với mức lương đó mãi mãi, chẳng cần gì hơn. Cho đến khi mình vượt qua A và thấy nó cũng bình thường. Mình nhận ra điều này có 2 mặt tốt và xấu. Tốt là mình sẽ không sống mãi trong sự hài lòng và càng cố gắng hơn cho tham vọng tiếp theo, xấu là mình không cảm thấy hạnh phúc và biết ơn nhiều như mình nghĩ. Đó là lý do bạn cần quan tâm đến việc giữ sự cân bằng ở giữa các cảm xúc vì nếu không dành thời gian cho sự hài lòng và biết ơn, bạn sẽ chẳng có hạnh phúc để mà mưu cầu.

Hạnh phúc chỉ trọn vẹn khi bạn đã nỗ lực thật nhiều

Mạng xã hội chỉ có chỗ cho những hình ảnh hào nhoáng, giống như một sân khấu để trưng bày những thành quả. Còn những nỗ lực phía sau sân khấu đó thì không ai cho bạn thấy đâu, không phải vì họ không muốn, mà bởi vì đó là một chuỗi lặp đi lặp lại khô khan của việc tập luyện và làm việc liên tục. Và những thứ đó thì chán chết, nên nếu có up lên instagram thì cũng chẳng ai muốn xem.

Mình nhận ra rằng khi mình càng tránh né nỗi sợ, mình càng sợ hơn. Khi mình lo lắng qúa nhiều về ngoại hình, da mình nổi càng nhiều mụn. Mình càng sợ đau trong phòng tập, mình chẳng bao giờ tăng được cân hoặc giảm được mỡ. Mình càng ngại nói thẳng nói thật về cảm giác của mình cho ba mẹ, mình càng phải làm theo những điều mình không thích v.v.

Không phải ai cũng kiên trì với phòng gym vì việc tập luyện đòi hỏi kỉ luật khắc nghiệt, không phải ai cũng nói chuyện hay nếu không tập luyện hàng trăm, hàng ngàn giờ liền trước gương. Và chẳng phải bạn cũng đã trải qua 12 năm phổ thông, 4 năm đại học chỉ để được cầm tấm bằng cử nhân trên sân khấu vài phút đó sao?. Đâu có điều gì tốt đẹp mà nó tự động đến với bạn một cách dễ dàng.

Mình cảm thấy hài lòng với cuộc sống của mình, vì mình chấp nhận tất cả những điều chưa đẹp, chưa hay, chưa lấp lánh như một phần của quá trình. Và nếu hôm nay bạn đang cảm thấy nản lòng, hãy nhớ rằng hạnh phúc chỉ trọn vẹn khi bạn đã nỗ lực thật nhiều trước khi nhận được thành quả

Chiều nay Sài Gòn mưa nhè nhẹ, mình ngồi làm việc lạch cạch bên chiếc máy tính. Dưới chân là con Hoàng đang lơ mơ ngủ, thi thoảng trở người mồm giật giật rất gợi đòn. Nghĩ bâng quơ mình chợt nhớ ra là tháng 7 vừa sang, vậy là đã nửa năm trôi qua, mình đã làm được những gì nhỉ?. Cảm giác lưng chừng ở thời điểm giữa năm làm mình nhớ những dòng bên dưới mà mình gửi cho TeamX Hà Nội trong triển lãm bảo tàng tuổi 25 sắp diễn ra. Nếu bạn đôi lúc cũng cảm thấy giống như mình, cảm giác lưng chừng và chông chênh, cảm giác không rõ về những gì mình đang cố gắng ngày hôm nay rồi sẽ đi về đâu, hãy đọc tiếp nhé.

Để mình kể cho bạn nghe về tuổi 25 của mình. 

Năm đó mình đang hoàn thành luận án tốt nghiệp thạc sĩ. Mỗi sáng mình tranh thủ dậy từ sớm để làm bài, ăn sáng trước khi ngồi tàu hơn 30 phút tới chỗ làm thêm. Công việc phụ bếp hơn 12 tiếng đồng hồ một ngày khiến mình lết về nhà vào lúc nửa đêm, đôi khi mình ngủ quên trên chuyến bus cuối ngày và được đưa về trạm cuối cách nhà hơn 2km. Lúc đó mình chỉ có 1 lựa chọn duy nhất là đi bộ về, vì tiền taxi quá đắt. Mỗi lần lang thang giữa khuya một mình trong cái lạnh âm độ ở London như vậy, mình thường tự hỏi lý do vì sao mình lại ở đây, đi qua tất cả sự khó chịu này trong khi ở nhà với ba mẹ thì chăn ấm nệm êm, không bao giờ phải động tay động chân vào thứ gì. 

Tuổi 25 của mình, mình vét túi mua chiếc máy ảnh 100d cũ trên amazon dịp giảm giá black friday để bạn gái quay chiếc video về makeup đầu tiên. Lý do rất đơn giản, vì đó là điều cô ấy cảm thấy thích, và nếu không làm bây giờ, thì còn chờ đến bao giờ nữa. Rồi một vài video đầu tiên up lên youtube, chỉ có vài trăm người xem. nhưng tụi mình bắt đầu vì sự yêu thích, và chỉ cần tụi mình lưu giữ lại được những kỉ niệm, vậy là đủ rồi. Sau một thời gian thì lượng người theo dõi đạt hơn 6000, cũng là lúc kênh youtube Makeup by Sunday bị Google xoá bỏ với không một lý do (có thể là vấn đề nhạc bản quyền). Tụi mình buồn chứ, và lúc đó mình tự hỏi, rốt cuộc thì tất cả những cố gắng của tụi mình đã bay đi đâu mất rồi?.

Tuổi 25 của mình, mình được nếm trải sự trống trải khi mất người thân, cảm giác bất lực vì mình chỉ là một hạt cát nhỏ bé giữa vũ trụ rộng lớn, cảm giác bấp bênh và tự nghi ngờ chính bản thân mình, cảm giác thất bại. Tuổi 25 mình đã đi qua tất cả những sự khó chịu đó, để mình nhận ra một điều…

Rồi mọi thứ sẽ ổn.

Như Steve Jobs có nói, “You can’t connect the dots looking forward; you can only connect them looking backwards. So you have to trust that the dots will somehow connect in your future.” (Bạn không thể nối tất cả những sự kiện xảy ra trong đời khi nhìn về phía trước, bạn chỉ có thể nối chúng lại, và chiêm nghiệm chúng khi nhìn lại mà thôi. Vì vậy, những gì bạn làm hôm nay, hãy cho nó niềm tin, rằng cuối cùng thì việc gì cũng có đích đến của nó).

Mình về nước và có được một công việc với mức lương mình chưa nghĩ tới bao giờ, vì ngoài kiến thức học ở trường, mình có sự tháo vát của một anh phụ bếp không ngại mưa nắng. Hay có thể nói một cách khác là mình không mong manh dễ vỡ như những du học sinh cạnh tranh với mình lúc đó. Lúc đó mình hiểu ra rằng, những sự khó chịu tuổi 25 đã giúp mình trưởng thành nhiều như thế nào, và mình cảm ơn bản thân đã đi qua nó.

Kênh youtube Giang ơi ra đời như một sự cố gắng lần nữa, và chắc bạn cũng biết rồi đấy, nếu chỉ ngồi buồn và đi than trách về chính sách nào đấy của Youtube thì liệu Giang ơi của ngày hôm nay có đang nói chuyện trên màn hình của các bạn mỗi tuần?. Mình nhận ra rằng, những cố gắng của bạn ngày hôm nay, rồi sẽ được đền đáp.

Tuổi 28 mình đang trải qua là những ngày tuyệt nhất mà mình đang được sống. Vì mất mát khiến mình biết yêu thương và trân trọng những người xung quanh mình hơn. Cảm giác bất lực và nhỏ bé khiến mình cố gắng từng ngày với công việc mình yêu thích. Niềm tin vào bản thân của mình đã thành hình, vì mình biết giá trị của mình ở đâu sau những vấp ngã và thất bại. Và mình cảm ơn tuổi 25, vì tuổi 25 thật đẹp.

Vậy đó, cảm ơn bạn nếu bạn đang đọc đến những dòng này, mình là anh bạn thân, và mình luôn ở đây để chia sẻ với bạn, vì mình cũng từng biết cảm giác chông chênh là như thế nào.

Hiện vật bạn đang nhìn ở đây là một trong 2 viên pin chất lượng cực thấp mà mình mua cho chiếc máy ảnh 100d kể trên. Tụi mình đã phải liên tục sạc và quay và lo sợ máy sẽ tắt bất cứ lúc nào. Sau này mình đã có thể mua máy móc tốt hơn và pin chính hãng. Nhưng viên pin này cũng đáng nhớ lắm chứ, vì nó nhắc cho mình nhớ về quãng thời gian chông chênh khi mới bắt đầu, để mình tin vào đích đến phía trước.

Mọi thứ rồi sẽ ổn thôi. wink wink

ABT

Đây là bài viết mình đã nghĩ tới từ rất lâu, từ khi còn là anh sinh viên năm cuối đang chán nản vì đề tài tốt nghiệp mãi vẫn chưa được duyệt sau 2 lần thuyết trình. Trong cái không khí ảm đạm được cộng hưởng bởi cái lạnh mùa đông hôm ấy, mình vơ vội cuốn sách cũ vừa mua rẻ bèo trên amazon nằm đọc. Và 86 trang sách ngắn ngủi hôm đấy, trong suốt 4 năm qua đã trở thành điều mình nghĩ đến mỗi khi nản chí, khi cố gắng mãi mà chưa đạt được kết quả, và khi mình dần nghi ngờ về năng lực của bản thân.

Mình viết bài viết này vì 2 lý do, một là cuốn sách này dù ra đời hơn 10 năm trước nhưng đến giờ vẫn chưa có bản tiếng Việt (đính chính là đã có tiếng việt do nhà sách Trí Việt phát hành), hai là vì mình muốn trả lời tin nhắn của các bạn gửi cho mình khi các bạn muốn thử làm một điều gì đó mới mẻ, khi bạn lo sợ ngành học của mình “không làm ra tiền”, và khi bạn so sánh bản thân với thành công của người khác. Trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ những điều mình học được từ cuốn the dip của Seth Godin.

Bọn mèo thì không cần đọc về sách selfhelp vì bản thân tụi nó đã helpless với khả năng ăn bám rồi. Nhưng hooman chúng mình thì cần, vì mỗi ngày mình và bạn đều cần phải cố gắng làm điều gì đó, không mới thì cũ, để nuôi bản thân. Và nếu có mèo, bạn còn phải nuôi thêm tụi nó nữa.

Chăm chỉ là quan trọng, nhưng bạn cần phải biết cách từ bỏ nữa.

Có nhiều người, bao gồm cả mình đã từng tin rằng người thành công không bao giờ bỏ cuộc, chỉ cần cố gắng rồi một ngày thành công sẽ đến với bạn, never give up (NGU), they said. Hmmm…mình hoàn toàn ủng hộ sự chăm chỉ và kiên nhẫn đối với công việc, tuy nhiên có một điều quan trọng không kém, đó là biết lúc nào nên từ bỏ.

Khi bạn bắt đầu làm điều gì mới, việc biết chính xác lúc nào nên bỏ cuộc để tập trung tài nguyên và năng lượng vào thứ khác phù hợp hơn là cực kì quan trọng. Seth Godin đưa ra 3 trường hợp mà hầu hết những gì bạn đang và muốn làm sẽ rơi vào. Đó là the dip (vùng trũng), dead end (đường cụt) và the cliff (vách núi). Đương nhiên the dip là phần thú vị nhất rồi, vì nó được đặt hẳn tên cho cuốn sách này mà.

The Dip

Ý tưởng về “vùng trũng” (the dip) có thể được tóm tắt bằng biểu đồ được xử lý bằng công nghệ vẽ tay hiện đại dưới đây.

Mình đã luôn từng nghĩ chỉ cần mình cố gắng thì kết qủa sẽ đến môt cách tương xứng, giống như đường gạch nối màu hồng kia.

Nhưng the dip, đường biểu đồ màu đen lại cho mình một cách nhìn khác. Đó là những gì tốt đẹp nhất luôn nằm phía sau một vùng trũng, nơi chỉ có một số ít người đủ quyết tâm vượt qua những khó khăn, chán nản, thất vọng để nhận được những thành quả ở bên kia núi.

Ví dụ nhé, khi bạn bắt đầu tập guitar. Những ngày đầu bạn học lóm được mẹo gẩy dây số 6 đoạn đầu bài Romance và bạn cảm thấy rất vui với những lời khen ngợi từ mọi người. Đây là giai đoạn đầu của the dip, hay còn gọi là “beginner’s luck”, sự ưu ái dành cho người mới. Vài ngày/tuần sau đó, bạn hào hứng học thêm vài mẹo nữa, bạn đầu tư hẳn một cây đàn đắt tiền và bạn chưa bao giờ cảm thấy chán việc ngồi hàng giờ để ngồi xem những video hướng dẫn trên mạng cả. Cho đến khi bạn bắt đầu đi vào vùng trũng (the dip).

Đây là lúc mà các phím bấm khó hơn và yêu cầu nhiều kỹ thuật để chơi được bài Romance, tay bấm dây của bạn bắt đầu sưng và cổ tay thì mỏi nhừ vì việc bặm môi bấm mãi không được hợp âm F. Đây cũng là lúc phần lớn sẽ bỏ cuộc. Việc bỏ cuộc của số đông khi đi vào vùng trũng này là hết sức bình thường, vì đây chính là thứ ngăn cách số đông khỏi những người xứng đáng với những thành quả đến từ nỗ lực của họ. Ai cũng muốn chơi đàn được như Sungha Jung, nhưng không phải ai cũng sẵn sàng trải qua hàng ngàn giờ tập luyện và sự cằn nhằn của mẹ khi mới tập chơi cả. [1]

Bất cứ lĩnh vực nào bạn muốn làm và muốn thử, trước khi nghi ngờ liệu ngành này có ra tiền không, nghề đó có ổn định không. Hãy thử tự hỏi liệu bạn có đủ đam mê để đối mặt với vùng trũng của lĩnh vực đó không. Trước khi nghĩ đến những thành quả mà nó mang lại.

Dead end

Đơn giản như cái tên của nó, đường cụt (dead end) xảy ra khi bạn cố gắng làm một việc ngày này sang ngày khác, năm này sang năm khác nhưng không có bất cứ kết quả gì, bạn vẫn ở nguyên tại chỗ. Kết qủa của bạn không khá lên, và cũng không tệ đi. Điều đáng sợ nhất của dead end là khi bạn càng ở lâu trong nó, bạn càng ngại thoát ra và đôi khi lầm tưởng đây là sự ổn định.

Ví dụ như bạn làm việc rất chăm chỉ như một công nhân vặt lông gà, ngày nào bạn cũng tăng ca hơn người bình thường vài giờ đồng hồ. Bạn vặt lông năng suất nhất nhà máy nhưng mức thu nhập và cuộc sống của gia đình của bạn vẫn không thay đổi là mấy, đó là dead end.

Bạn cố gắng làm youtube, 2 năm trời số lượng người theo dõi của bạn tăng được 200, đó là dead end.

Bạn mở nhà hàng, sau vài năm vẫn không có lãi, đó là dead end.

Thứ bạn mất nhiều nhất khi ở trong dead end là “chi phí cơ hội”. Khi mà bạn có thể dồn thời gian và năng lượng để làm việc khác, cụ thể là tìm “the dip” của mình.

The Cliff

The cliff (vách núi) là trường hợp khi mọi thứ tưởng chừng như rất ổn. Bạn hài lòng và cảm thấy thoải mái với nó cho đến khi mọi thứ sụp đổ. Kể cả khi bạn biết trước kết quả thì bạn cũng không có cách nào thay đổi được nó và việc duy nhất bạn có thể làm là từ bỏ.

Thuốc lá rất dễ gây nghiện, và cảm giác lâng lâng của nicotine thì thật dễ chịu đối với người hút thuốc ngoại trừ những hậu quả về sau. Càng ở lâu trên vách núi, việc bỏ thuốc càng khó và hậu quả càng nặng nề.

Thư tem, hoá đơn đỏ, điện thoại bàn và báo giấy là những ví dụ cho the cliff. Nếu bạn đang làm việc trong lĩnh vực này và không tìm cách chuyển hướng sang một cơ hội mới, vách núi đang chờ bạn rơi xuống, không sớm thì muộn.

Làm sao để biết khi nào nên từ bỏ, và khi nào nên tiếp tục.

Hãy đủ chín chắn để tiết kiệm tài nguyên và công sức của bạn ngay từ đầu, để dừng lại trước những thứ bạn biết bạn không có đủ sự kiên trì để cố gắng tới cùng.

Đừng cố bắt đầu để nhận được sự hưng phấn của người mới, đầu tư thời gian, tiền bạc và năng lượng cho một việc và từ bỏ ngay ở giữa the dip.

Điều bạn cần làm là kiên nhẫn với những khó khăn mà không phải ai cũng sẵn sàng vượt qua, để đạt được thành quả mà không phải ai cũng có.

Dead end sẽ mãi không cho bạn một kết quả khả quan nào, trong khi the dip cho bạn một vài dấu hiệu của những tăng trưởng trong tương lai.

Khi bạn ở trong dead end hoặc the cliff, hãy thoát ra ngay.

The dip càng khó để vượt qua thì càng khó để người khác thay thế bạn.

Yên phận thì luôn dễ chịu hơn là đối mặt với thực tại để bắt đầu lại.

Kết

Theo mình nghĩ, không có ngành nghề hay lĩnh vực nào là không mang đến thu nhập và giá trị cao cả. Điều quan trọng là bạn bắt đầu với tâm thế như thế nào. Bạn muốn làm một nhân viên bình thường bơi trong một cái dead end hay cố gắng để đi qua the dip và trở thành người giỏi nhất. Đó là lựa chọn của bạn. Nhưng hãy nhớ rằng khi bạn là người giỏi nhất thì tại sao khách hàng lại phải chọn người giỏi thứ 2?.

“Lĩnh vực” ở đây rất linh hoạt. Thị trường đại chúng đang không còn quá quan trọng và không có một loại cafe ngon nhất hay bài hát hay nhất nữa. Thế giới ngày càng rộng lớn và có rất nhiều lĩnh vực ngách được tạo ra, và bạn là người phải tìm ra nó. Ví dụ như ca sĩ việt hát nhạc tiếng nga trên tiktok hoặc blogger tóm tắt sách của seth godin hay nhất chẳng hạn.

Lần sau nếu bạn cảm thấy mọi thứ sao mà khó khăn quá. Mình hy vọng bạn nhớ rằng việc tìm được the dip của mình và tận hưởng những sự khó chịu bên trong nó là một may mắn. Giống như một vận động viên thể hình cố gắng đẩy những reps nặng nhất và biết rằng nay mai cơ bắp sẽ phát triển trên chính những cơn đau nhức. Dù bạn có đang ở trong vùng trũng nào đi nữa thì sự cố gắng, kiên trì, và chăm chỉ sẽ luôn cần thiết. Vì vậy hãy vui vẻ chấp nhận sự khó chịu đó như một phần của quá trình để hướng tới mục tiêu phía trước. Vì không có gì tốt trên đời mà vừa nhanh vừa dễ cả.

À quên, đây là link epub tiếng anh của cuốn sách, hy vọng nó có ích cho bạn.

Anh bạn thân.